Çocuklar (0-18) için Kültürel Miras Çalışmaları Çalıştayı-II’nin Ardından…

Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM, vekam.ku.edu.tr) bünyesinde, 2019 yılından başlayarak “Çocuklar için (0-18) Kültürel Miras Çalışmaları” adı altında belirli periyotlarla tekrar eden bir çalıştay serisi başlatılmaya karar verilmişti. VEKAM direktörü Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu ve  Dr. Çiğdem Maner ile birlikte benim de bilimsel komitesinde yer aldığım, geniş kapsamlı alt başlıklar içeren çalıştay dizisinin ilki 14 – 15 Kasım 2019 tarihlerinde VEKAM Bağ Evi’nde  gerçekleştirilmişti. İlgi ve katılımın oldukça fazla olduğu çalıştayın bildiri kitabı da yoğun talep gördü.

Kültürel miras konusunda hem Türkiye’den hem de dünyadan örneklerin sunulacağı, Türkiye’de bu konuda çalışanlar için yeni fikirlerin oluşmasını ve sürdürebilir kültürel miras eğitimini desteklemeyi hedefleyen çalıştayların ikincisi 2-3 Nisan 2020 tarihlerinde “Öğretmen Odaklı Uygulamalar” temasıyla ele alınmak üzere planlanmıştı ki Covid-19 pandemisi nedeniyle gerçekleşemedi.

İkinci çalıştayı da yine VEKAM Bağ Evi’nde, ilkinde olduğu gibi atölyeler eşliğinde yapabilmek için oldukça bekledik. Fakat pandemi koşulları olumlu yönde ilerlemediği gibi üstelik, sürekli değişen durumlar hazırlıkları çok önceden planlanması gereken etkinliğimizi imkansız kılıyordu. Bu süreçte davetli konuşmacılarımız sabırla programlarında çalıştayımıza yer ayırmaya devam ettiler.

En sonunda çalıştay dizisinin sürekliliğini de kesintiye uğratmamak adına 2. Çalıştayı çevrimiçi olarak 29 – 30 Nisan 2021 tarihlerinde yapmaya karar verdik. Bu kararda VEKAM’ın deneyimli ekibinin uzun süredir Webinar formatında gerçekleştirdiği pek çok kapsamlı etkinliği başarıyla tamamlamış olmasının verdiği güven büyük rol oynadı. Koordinasyonunu VEKAM’dan Arzu Beril Kırıcı’nın üstlendiği çalıştayın özet kitabına da web sayfasından ulaşmak mümkün oldu.

29 Nisanda açılış konuşmalarını yapan Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu çalıştay dizisinin amacından bahsederken, Dr. Çiğdem Maner ise çalıştay fikrini takip eden süreçteki hazırlıklara değinip, 1. Çalıştayı özetleyen bir sunum yaptı.

• 

İki günde toplam altı oturumun yer aldığı çalıştayın ilk gün programı;

I. OTURUM Oturum Başkanı: Özlem Dengiz Uğur, Mimar, Müze Eğitimcisi

• Çocuklarda Dil ve Bilişsel Gelişim ile Kültürel Miras Değerleri Aktarımı İlişkisi Doç. Dr. Tilbe Göksun, Koç Üniversitesi
• Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirasın Aktarımına Yönelik Erken Çocukluk Dönemine İlişkin Alternatif Uygulamalar Öğr. Gör. Hülya Tokuç, Hacettepe Üniversitesi

II. OTURUM Oturum Başkanı: Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu, Koç Üniversitesi

• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu’nun Çocuklara Yönelik Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miras Çalışmaları Bilge Tüzel, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu, Somut Olmayan Kültürel Miras İhtisas Komitesi Raportörü
• Kültürel ve Doğal Mirasımızdan Evrensel Değerlere Prof. Dr. Berna Alpagut, Ankara Üniversitesi, Paşalar Kazısı Uzm. Gülşah Güler, Ankara Üniversitesi, Paşalar Kazısı Elif Akpınar, Bursa-Nilüfer Halil İnalcık Bilim ve Sanat Merkezi Kübra Kuzu Jafari, Avcılar Bilim ve Sanat Merkezi

III. OTURUM Oturum Başkanı: Doç. Dr. Zeynep Eres, İstanbul Teknik Üniversitesi

• KORU Projesi Kapsamında Öğretmen ve Çocuk Odaklı Çalışmalar Uzm., Y. Mim., Süreyya Topaloğlu, Kültürel Mirası Koruma Derneği (KMKD)
• Kültürel Miras Eğitiminde Yer Odaklı Yaklaşım; Yukarı Dicle Vadisi’nde Ortaöğretim Öğretmen ve Öğrencileriyle Atölyeler Uzm., Y. Mim., Esra Ekşi Balcı, Tarih Vakfı

• 

Her oturum sonunda gerçekleşen soru-cevap bölümlerinin yanı sıra günün sonunda da genel sorular, katkılar ve değerlendirmeler yer aldı.

İlk gün erken çocukluk döneminde kültürel miras değerleri aktarımına odaklanan iki konuşmanın ardından UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’nun çocuklara yönelik çalışmaları sunuldu. Bilim ve Sanat Merkezleri, kazı alanları, dernekler ve vakıfların örnek çalışmalarının yer aldığı sunumlar oldukça bilgilendiriciydi.

İkinci gün (30 Nisan) programı:

IV. OTURUM Oturum Başkanı: Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem Maner, Koç Üniversitesi

• Kültürel Mirasın Korunması Bilincinin Oluşturulmasında Müze Eğitiminin Yeri: Çorum Müzesinde Öğretmen ve Öğrenci Eğitim Çalışmaları Dr. Öğr. Üyesi Önder İpek, Hitit Üniversitesi
• Gordion Kültürel Miras Eğitimi Projesi Halil Demirdelen, Arkeolog, Müze Eğitimcisi, Ankara Etnografya Müzesi, Dr. Ayşe G. Salzmann, Gordion Kazı Projesi Bşk. Yard.

V. OTURUM Oturum Başkanı: Prof. Dr. Berna Alpagut, Ankara Üniversitesi

• İvriz Örneği Üzerinden Toplumun Arkeoloji Algısı Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem Maner, Koç Üniversitesi
• Aynı Yolda Beraber Yürümek: Küçükyalı ArkeoPark’ta (İstanbul) Eğitim Programları; Arkeologlar, Öğretmenler ve Çocuklar Doç. Dr. Alessandra Ricci, Koç Üniversitesi

VI. OTURUM Oturum Başkanı: Doç. Dr. Alessandra Ricci, Koç Üniversitesi

• Kırklareli Aşağı Pınar Açık Hava Müzesi ve Gönüllü Öğretmenler Doç. Dr. Zeynep Eres, İstanbul Teknik Üniversitesi Attila Biçer, Kırklareli Kültür Varlıkları Derneği
• Kültür Mirasını Korumada Katılımcı Koruma Modeli Projesi Kapsamında Üsküdar’da İlköğretim Okullarına Yönelik Kültür Mirası Eğitimi Programı Dr. Öğr. Üyesi İlknur Türkoğlu, İstanbul Gelişim Üniversitesi

• 

İkinci gün gerçeleştirilen oturumların tamamı müzeler, kazı alanları ve tarihi bölgelerde yapılan örnek uygulamara odaklanmıştı. Farklı disiplinlerin öğretmenler için hazırladığı veya öğretmenlerle birlikte projelendirilen çalışmalar paylaşıldı.

Öğretmenler ve öğrenicler özelinden, toplum geneline “arkeoloji algısına” vurgular yapılan pek çok konuşmanın yanı sıra Dr. Çiğdem Maner’in konuşması özellikle bu önemli konuya odaklanmıştı.

Sunumlarda dile getirilen bir diğer konu ise sürdürülebilirlik oldu.

Erken çocukluk döneminden itibaren okulda ve okul dışı ortamlarda kültürel miras bilincinin oluşturulmasında öğretmenlerin rolüne pek çok vurgu yapılan çalıştayda, üretilen projelerin sürdürülebilirliğinin önemi varılan en temel sonuçlardan birisiydi. Bir diğer sonuç ise çoğu kez birbirinden haberdar olmayan ya da iletişimin yüzeysel kaldığı çalışmaların ortak bir platformda buluşturularak, yaygınlaştırılmasına duyulan ihtiyaç şeklindeydi.

2021 Sonbaharında gerçekleştirilmek üzere 3. Çalıştayın hazırlıklarına başlandığı bilgisinin paylaşılmasının ardından, tekrar VEKAM Bağ Evi’nde yapabilmek dilek ve temennileriyle çalıştay tamamlandı.

• 

•