Kazak Tutankhamun: Altın Elbiseli Adam

Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Müzesi’nin  (https://www.youtube.com/watch?v=yuO_QHarO-E) koleksiyonundan 207 eser “Büyük Bozkır: Tarih ve Kültür” sergisi kapsamında 12 Eylül 2019 tarihinden itibaren Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmekte. “Altın Elbiseli Adam Dünya Müzelerinde” (https://altynadamworld.com/en) projesi çerçevesinde Azerbaycan, Belarus, Rusya, Çin, Polonya, Güney Kore ve Özbekistan’dan sonra Türkiye’ye gelen sergiyi 12 Ekim tarihine kadar gezmek mümkün.

• 

Kazakistan’ın 7 bölgesinden çıkartılan eserlerin sergilendiği koleksiyonda yer alan en önemli tarihi buluntu, yazıma da ismini veren “Altın Elbiseli Adam”. Almatı’da inşaat faaliyetleri sırasında bir kurgan (Tunç ve Demir çağlarında Türklerin ölülerini gömdükleri, üzerine toprak yığarak tepeler yaptıkları mezar odası) bulunmuş. Sonrasında  1960-1970 yılları arasında arkeolog K.Akishev önderliğinde yapılan kazılar esnasında bulunan İskit/Saka prensine ait som altından yapılmış ve arkeoloji tarihinde çığır açan bu önemli eser, başlığının ucundan çizmelerine kadar altın kaplama ve altın eşyalarla süslü olması sebebiyle “Altın Elbiseli Adam” ismini almış. Issık Kurganı’nda bulunan “Altın Elbiseli Adam” daha sonra Kazakistan’ın ulusal simgesi haline gelmiş. “Kazak Tutankhamun”u olarak da adlandırılan bu eser, yüzyılın buluntusu olarak kabul görmüş.

• 

• 

• 

V. Sadomskov tarafından restore edilen M.Ö. 4-3. yüzyıla tarihlenen kıyafet, sağdan sola doğru kapanan V yakalı kısa kaftan, dar süvari pantolonu, diz altında kalan kısa yumuşak çizmeden oluşan zırh, 65 santimlik kalpağıyla dikkati çekiyor. Ucunda dağ keçisi motifi bulunan kalpakta, dünya hakimiyetini simgeleyen 4 okla güneş tanrısını sembolize eden 2 kanatlı at motifi yer alıyor. 

• 

• 

Kazılarda bulunan Büyük Bozkır’ın hükümdarına ait tacın üzerindeki kanatlı atı simgeleyen altın süslemeler günümüzde Kazakistan Cumhuriyeti’nin devlet armasında yer almakta.

• 

• 

Sergide yer alan diğer bir önemli eser ise üzerinde yer alan 2 satır yazı,  en eski Türkçe metin olarak kabul edilen, sapı kırılmış gümüş bir kepçe.

• 

Kusursuz kuyumculuk işçiliklerinin görüldüğü diğer altın eserlerin yanı sıra sergide Orta Çağ’dan kalma buluntular, kadın süs eşyaları, takılar ve binicilik konusunda çok ileri olduklarını gösterir aksesuarlar da yer almakta.

• 

• 

4 bini aşkın arkeolojik eserin çıkarıldığı Issık (Esik) Kurganı’ndaki kazılardan sonra Kazakistan’ın çeşitli yerlerinde gerçekleştirilen kazılarda İskitler Dönemi’ne ait “5 altın adam ve altın hanım” daha bulunmuş.

“Sergilenen orjinal buluntu mu?” sorusunun merak konusu olduğunu fark edince şu bilgiyi ilave etmek isterim; edindiğim bilgilere göre Altın Elbiseli Adam’ın orjinali Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Bankası kasasında, sergilenen birebir kopyası. Yaklaşık 2500 yıl önce müthiş bir kuyumculuk işçiliği ile yapılmış bu eserin koyasını görmek bile beni heyecanlandırdı.

•