Sığınak: Sanat ve Teknoloji İçin Alan

O günlerde hemen ziyaret edemediğim ilk sergi Tamer Nakışçı’nın Subliminal adlı seçkisiydi. Duyurulduğu tarihten önce kapanınca mekânı ve o sergiyi görme fırsatım olamamıştı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından etkinlik alanına dönüştürülmeye karar verilen yapının proje danışmanı mimar Ali Cengizkan. Restorasyon çalışmasında 1320 metrekarelik alan koridorlarıyla beraber kullanılarak, kapı kollarından musluklarına, elektrik düğmelerinden sigortalarına kadar özgün mimarisine sadık kalarak düzenlendiği söylenmekte.

Özellikle Birinci Dünya Savaşı sonrasında şehirlerin hava saldırılarından korunması, dolayısıyla hemşerilerin ve yöneticilerin saldırılardan sağ ve sağlıklı kurtulması konusu dünyada pek çok ülkede bireysel, topluluk bazlı, kaynak kökenli, sivil savunma temelli bir dizi düşünceye ve önlem almaya yol açar. Hava saldırılarında sadece yıkım tesirli bombaların etkisi değil atılacak yangın bombaları, zehirli gazlar ve nihayet nükleer bomba etkilerine karşı korunmak önemli olur. Bu nedenle, saldırıları durdurmaktan, asker ve görevli halk başta olmak üzere kentliye maske dağıtarak etkilerden korumaya kadar genişleyen ulusal seferberlik ve sivil savunma düşünceleri, şehir ve yapılaşmaların oluşumunu etkiler.

Bugün sergileme ve performans sanatları için düzenlenmiş olan söz konusu sığınak yapısı 1924-1960 yılları arasında hizmet veren Mimar Vedat Tek tarafından tasarlanan 2. Meclis binası için inşa edilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yeni hizmet binasına geçmesiyle de sığınak depo olarak kullanılmaya başlanır.

Türkiye’de 1936 yılında başlayan ön çalışmalarla gelişen ‘Pasif Korunma’ kavramı ve onun uzantısı olarak sığınak anlayışı ve yapımı, giderek ordu ve sivil toplum içinde hiyerarşik yerleşiklik kazanmıştır. 1937 yılında İkinci Dünya Savaşı’nın ayak sesleri içinde ve daha Atatürk’ün sağlığında, Almanya’dan getirilen Uzman Dr. Schossberger ile, yapımına karar verilen sığınak, 1941 yılında bütçeye alınarak 1942 yılında tamamlanabilmiştir. Meclis Sığınağı’nın işlevi, ani gelişen savaş ortamında Meclis’in olağanüstü koşullarda, kısa süreli aralıklarla çalışmasını sağlama amaçlıdır.

Sığınakta Genel Kurul Salonu amaçlı kullanım dışında, yalnızca küçük toplantı ve büyük olasılıkla arşiv ve yazman odaları olarak kullanılabilecek küçük servis mekanlarının varlığı söz konusudur. Sığınağın tümü de itiş-emiş imkanlı, kum ve su filtreleri düzenekleri olan ‘Havalandırma Tesisatı’ kullanımına sahiptir. Yarım daire planlı tümüyle betonarme olarak inşa edilen yapının dış duvarları yaklaşık 120cm kalınlıktadır. İç hacimlerle karşılaştırıldığında, yapının kubbemsi tavan döşeme kalınlığı 2m’ye ulaşmaktadır. Betonarme çatı bitişi, korugan (bunker) girişleri ve havalandırmaları ile brüt beton yapı, çevresel etki açısından da önemli bir imge değerine sahiptir.

“Sığınak: Sanat ve Teknoloji için Alan” Türkiye’de ilk kez sayısal ve elektronik sanatlar ile görsel iletişim sanatları için tahsis edilmiş bir sanat-gösteri mekânıdır. Dünyada gelişmekte olan sayısal sanatlar (digital arts), yer yer sahne sanatları (performing arts) ve görsel iletişim sanatları (media arts ve visual communicative arts), kendisini bu türden sıra dışı mekânlarda daha iyi gerçekleştirme imkanı bulduğunu düşündüğümüzde bu alanın olası sergileriyle Ankara’nın sanat paylaşımlarına farklı bir renk katacağı kesin gibi görünmekte. Heyecanla takipte olacağım.

Kaynak: Cengizkan, A. Sığınak: Ankara’da Heyecan Verici Yeni Sanat Mekânı https://yetkinreport.com/2021/12/26/siginak-ankarada-heyecan-verici-yeni-sanat-mekani/ adresinden 05.10.2022 tarihinde görüntülenmiştir.