TBMM’nin 100. Yılı ve Kurtuluş Savaşı Müzesi

Ankara’da öyle bir bina var ki müze olarak kullanabilmek için özel düzenlemelere ve teşhirlere ihtiyacı bulunmamakta. Bu bina elbette ki;

• Cumhuriyet’e giden yolda ilk adım olarak 23 Nisan 1920’de ilk Meclis’in toplandığı,
• 20 Ocak 1921’de ilk anayasanın,  12 Mart 1921’de İstiklal Marşı’nın kabul edildiği,
• 1 Kasım 1922’de Saltanat’ın kaldırılma kararının alındığı,
• 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması’nın onaylandığı,
• 13 Ekim 1923’te Ankara’nın Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olarak kabul edildiği,
• Ve nihayetinde 29 Ekim 1923’te CUMHURİYET’İN İLAN EDİLDİĞİ ve Gazi Mustafa Kemal’in Türk devletinin Cumhurbaşkanı olarak seçildiği I.MECLİS BİNASI’dır.

I.Meclis Binası bir ulusun var oluş mücadesinin temel aşamalarının en yakın tanığıdır. 15 Ekim 1924 tarihinde II. Meclis Binası’na geçilmesinin ardından farklı işlevlerle kullanılan bina 23 Nisan 1961’de “Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi” adıyla halkın ziyaretine açılmıştır. 1981 yılında Atatürk’ün doğumunun 100. yılını kutlama programı çerçevesinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen restorasyon ve teşhir-tanzim çalışmaları sonucu 23 Nisan 1981 tarihinde “Kurtuluş Savaşı Müzesi” adıyla yeniden kapılarını açmıştır.

23 Nisan 2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışının 100. Yılını kutlayacağız.  Covid-19 salgını sebebiyle sokağa çıkma yasaklarının uygulandığı, bir araya gelinerek gerçekleştirilecek tüm etkinliklerin iptal edildiği bu günlerde madem müzeler kapalı ve 23 Nisan günü 1.TBMM’ni yani “Kurtuluş Savaşı Müzesi”ni ziyaret edemiyoruz, o zaman ben de size bu müzeyi fotoğraflarla ve metinlerle gezdireyim istedim.

Önce biletinizi alın lütfen…

• 

Müzede meclis üyelerinin toplandığı büyük salon, ilk haliyle teşhir edilmektedir. Salonun ortasında Başkanlık ve Divan üyeleri kürsüsü, kürsünün arkasında eski yazıyla “Hakimiyet Milletindir” yazısı yer almaktadır. Kürsünün karşısındaki sıralar Bakanlar Kurulu, yanlardaki sıralar milletvekilleri, sağdaki balkon kordiplomatik, soldaki balkon dinleyiciler, balkon altları ise yerli ve yabancı basın temsilcileri yeri olarak kullanılmıştır. Meclisin 23 Nisan 1920’de toplandığı bu salonda bulunan kürsü, Ankaralı bir marangoz tarafından yapılarak hediye edilmiş, sıralar Ankara Öğretmen Okulu’nun uygulama sınıfından, iki petrol lambası ile sac sobalar civar kahvehanelerden, büro malzemeleri ise resmi dairelerden getirilerek, Ankara’da kurulmakta olan ve millet egemenliğine dayanan ilk meclis binasının temelleri milletle birlikte burada atılmıştır.

Girişte, koridorun solundaki ilk oda Riyaset Divanı-Bakanlar Kurulu Odası’dır. Burada Sivas Kongresi’nde kullanılan başkanlığa ait masa, ortada uzunca bir masa ile sandalyeler teşhir edilmekte, odanın duvarlarında ise Cumhuriyet’in ilanından sonraki ilk Bakanlar Kurulu Üyeleri’nin fotoğrafları bulunmaktadır. Müze girişinin sağındaki ilk oda Mescit. Sade bir görünümü olan bu odada seccade ve Kuran rahleleri teşhir edilmektedir.

• 

• 

Koridorun sol tarafında duvarda ve odalarda 1918-1923 yılları arasındaki olaylar, tarih sıralamasına göre yağlı boya tablo, fotoğraf, belge, bazı objeler, harp silah araç gereçleri ve modelleriyle anlatılmaktadır. Sağ tarafındaki duvarda ve odalarda ise Meclis çalışmaları birinci ve ikinci dönem mebuslarına ait fotoğraf, yağlı boya tablo, belge, hatıra eşyaları ve bazı objeler sergilenmektedir.

• 

• 

• 

Koridorun solundaki ikinci oda mecliste çeşitli konuların komisyonlar tarafından incelendiği Encümen Odası’dır. Odada Mondros Müterakesi’nden başlayarak Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı, Amasya Tamimi, Erzurum ve Sivas Kongreleri ve Misak-ı Milli belge, fotoğraf ve bazı objelerle anlatılmakta olup, sergilenen en önemli eser Erzurum Kongresi’nde kullanılan mühürdür. Koridorun sağındaki ikinci oda Reis Odası (Meclis Başkanı Odası) olup,  Mustafa Kemal’in Meclisteki çalışma odasıdır. İlk hali korunarak teşhir edilmektedir. Sade bir görünümü olan bu odada çok önemli kararlar alınmıştır. Bu odada milli bayramlarda zaman zaman sergilenen Cumhurbaşkanlığı mührü müzenin en önemli ve en seçkin eserleridir.

• 

• 

Koridorun solundaki üçüncü oda meclis kulisi olarak kullanılmıştır. Odada Mustafa Kemal’in Ankara’ya gelişini anlatan bir yağlı boya tablo yer almakta olup, 1. Meclis’in açılışı, Sevr ve Lozan anlaşmalarına göre Türkiye’nin durumu 1. ve 2. İnönü Muharebeleri fotoğraf, belge ve haritalarla anlatılmaktadır. Ayrıca Kurtuluş Savaşı’nda kullanılan telefon santralı, bazı harp araç ve gereçleri Gümrü Antlaşması sırasında Kazım Karabekir Paşa’ya hediye edilen gümüş yemek takımı da bu odada teşihr edilmektedir. Koridorun solundaki dördüncü oda Şer’iye Encümeni Odası’dır. Yasa tekliflerinin anayasaya uygunluğunun görüşülürdü bu odada Kurtuluş Savaşı’nın son aşaması olan Büyük Taarruz fotoğraf, belge ve haritalarla anlatılmaktadır. Odada Misak-ı Milli’yi temsil eden sembolleri taşıyan bir halı, istiklal madalyaları, Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşlarını Meclis balkonunda gösteren yağlıboya tablo da sergilenmektedir.

• 

• 

Koridorun solundaki beşinci oda Meclis İdare Odası olarak kullanılmıştır. Odada İstiklal Marşımız, Kurtuluş Savaşı’na katılan komutanların fotoğrafları, Mudanya Mütarekesi, Lozan Barış Antlaşmaları ile ilgili belgeler, Ankara’nın Başkent oluşu, Cumhuriyetin ilanı, Mustafa Kemal’in Cumhurbaşkanı seçildikten sonra meclisteki konuşması ve Cumhurbaşkanı iken çekilen fotoğrafı, Mustafa Kemal’e ait baston, mavzer mühürler ile Mustafa Kemal’in Kurtuluş Savaşı’nda kullandığı dürbün, üniforma örnekleri, 23 Nisan 1920’de meclis binasına asılan Recep Peker imzalı bayrak, Büyük Millet Meclisi’ne Hanımlar Esirgeme Derneği’nin hediye ettiği üzeri yazılı örtü teşhir edilmektedir. Koridorun sağındaki beşinci odada ise birinci ve ikinci dönem mebuslarına ait fotoğraflar, hüviyet vesikaları, TBMM tarafından mebuslara hediye edilen mavzerler, istiklal madalyaları, rozetler, belgeler ve özel hatıra eşyaları yer almaktadır. Müzenin alt katı ise günümüzde fotoğrafhane, eser depoları ve sergi salonu olarak kullanılmaktadır.

Aynı zamanda müzeyi https://sanalmuze.gov.tr/TR-259957/kurtulus-savasi-muzesi—ankara.html adresinden sanal olarak da gezebilirsiniz.

• 

Sizlere her ne kadar fotoğraf ve metinlerle I. Meclis Binası’nı (Kurtuluş Savaşı Müzesi) gezdirmeye çalıştıysam da, inanın mekanda bulunduğunuzda, müzenin hissettirdikleri ve binanın ruhu  çok daha yoğun ve özel. Defalarca ziyaret etmeme rağmen her şey normale döndüğünde, müzeler tekrar açıldığında ben ilk bu müzeye gitmek istiyorum. 100. Yıl coşkusunu yaşamak ve yaşatmak için size de öneririm. Bir kez daha “Hakimiyet Milletindir”.

• 

• 

Kaynaklar:

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020). Ankara – Kurtuluş Savaşı Müzesi (I. TBMM Binası) https://www.ktb.gov.tr/TR-96356/ankara—kurtulus-savasi-muzesi-i-tbmm-binasi.html   adresinden 22.04.2020 tarihinde erişilmiştir.

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2020). Kurtuluş Savaşı Müzesi-Ankara Sanal Müzesi.  https://sanalmuze.gov.tr/TR-259957/kurtulus-savasi-muzesi—ankara.html adresinden 22.04.2020 tarihinde erişilmiştir.